QUY Y TAM BẢO

Hòa Thượng Thích Thanh Từ, bài số 6 bậc Kiên

MỞ ĐỀ

Kiếp người chẳng khác nào con thuyền đang lênh đênh bể cả, ai không khát khao tìm một chỗ nương tựa, một hướng đi để con thuyền người đỡ chòng chành và chóng vượt khỏi trùng dương nguy hiểm? Chỗ nương tựa vững chắc nhất không đâu bằng ngôi Tam Bảo. Hướng đi nhanh chóng và an ổn chỉ có Đạo Phật.

Người đã nhận Đạo Phật làm một hướng đi, bước đầu tiên phải quy y Tam Bảo. Quy y là nấc thang đầu tiên của cây thang giải thoát, là cửa ngỏ đi vào ngôi nhà giác ngộ. Vì thế ai đã hướng về với Đạo Phật mà thiếu quy y giống như kẻ đi vào nhà mà không từ nơi cửa. Quy y có tánh cách hệ trọng như vậy, nên chúng ta cần phải hiểu rõ ý nghĩa của nó.

ĐỊNH NGHĨA

Kiếp sống của con người mong manh, yếu ớt khác như cánh bèo đang bị gió dập sóng dồi ngoài bể cả. Nếu không có nơi vững chắc để nương tựa, e rằng một ngày nào đó sẽ tàn rửa và chìm lịm dưới đáy bể. Vậy nên phải quy y, nghĩa là đem thân mạng nương gởi nơi ngôi Tam Bảo. Tam Bảo là quả đất, muôn hoa cỏ thiện đều từ đó mà sanh. Tam Bảo là con thuyền cứu vớt sinh linh đang đắm chìm trong bể luân hồi, đưa đến bờ giải thoát. Do đó, người phát tâm tu theo Đạo Phật phải thành kính gởi cả thân mạng mình về ngôi Tam Bảo.

Tam Bảo là ba ngôi quí báu: Phật quí báu, Pháp quí báu, Tăng quí báu. Tại sao Phật, Pháp, Tăng lại là quí báu? – Vì những vật quý báu hiếm gặp, và một khi có được, chúng có thể giúp người giải khổ, chẳng khác nào vàng, bạc, ngọc, ngà… Dù khó có được, nhưng khi đạt được thì giải quyết mọi vấn đề về nghèo khổ, đói rách. Tam Bảo cũng vậy: dễ gì gặp được Phật ra đời, dễ gì thấu đạt pháp giải thoát, dễ gì gặp được vị sư chân chánh? Nhưng một phen gặp được Tam Bảo, chắc chắn giải thoát mọi khổ não và mở ra một cảnh giới an tịnh. Vì thế, Phật, Pháp, Tăng gọi là quí báu có công dụng vô biên, nên cần được giải thích riêng từng phần.

Phật là đấng giác ngộ hoàn toàn và từ bi vô hạn, lúc nào cũng sẵn sàng hướng dẫn chúng sanh đến chỗ giác ngộ như Ngài. Người đời gọi Ngài là đấng tự giác, giác tha viên mãn, là ông cha lành của tất cả chúng sanh, vị Đạo Sư của mười pháp giới.

Pháp là những phương pháp tu hành do Đức Phật dạy. Người thực hành theo những phương pháp này sẽ diệt sạch mọi phiền não, mê mờ, hướng đến an vui giải thoát. Nói một cách khác, Pháp là những "pháp thuốc" trị bệnh cho chúng sanh – những bệnh nhân của khổ đau. Nếu người nào biết chọn lựa thì lành mạnh ngay. Dù có nhiều pháp, tất cả đều nằm gọn trong ba tạng: Kinh, Luật, Luận.

Tăng là tập hợp những đệ tử Phật, những người ly khai gia đình, hiến trọn đời cho Đạo. Họ tụ họp để tu hành, học hỏi và luôn giữ gìn giới luật của Phật trong sự hòa thuận thân ái. Các Ngài thay cho đức Phật hoằng truyền chánh pháp, cứu độ chúng sanh.

Nói chung, quy y Phật là hướng thẳng đời mình theo đấng Giác ngộ, học theo gương từ bi của Ngài, để thương yêu và cứu vớt tất cả chúng sanh, cuối cùng thoát khỏi vòng mê muội của phàm phu. Quy y Pháp là theo giáo pháp của Phật, từng bước dứt sạch phiền não để giải thoát mọi khổ đau. Quy y Tăng là theo sự chỉ dạy của những vị sư chân chánh, những người dày công nghiên cứu và thực hành giáo pháp, giúp ta tránh lầm lạc trên đường tu.

Tóm lại, quy y Phật là mong cầu sự sáng suốt, quy y Pháp là cầu hết mọi khổ đau, quy y Tăng là nhờ cậy sự hướng dẫn đúng đắn trên đường giải thoát.

Quy y Tam Bảo không những có thế, mà còn được phân chia rõ ràng thành Sự và Lý.

SỰ QUY Y TAM BẢO

Quy y Phật là quỳ dưới chân Phật, phát nguyện trọn đời y luôn cầu mong Ngài hướng dẫn dìu dẫn đến chỗ giác ngộ, nếu dù ở lúc này Phật có nhập Niết bàn, quy y Phật là đến chùa, quỳ trước Phật đài chí thành để tưởng nhớ như thể Ngài hiện diện. Qua đó, thể hiện lòng thành kính bền lâu qua mọi thời gian.

Quy y Pháp là theo Kinh, Luật, Luận của Phật, thông qua việc tụng kinh, tu trì để ngự trị tâm mình, diệt tận phiền não.

Quy y Tăng là lựa chọn những vị sư đức hạnh, có khả năng hướng dẫn ta trên con đường giải thoát, và thỉnh cầu họ truyền trao quy giới cho ta, từ đó tôn kính họ như những người thầy chân chánh của đời mình.

LÝ QUY Y TAM BẢO

Lý quy y Tam Bảo là nhận ra rằng mỗi chúng ta vốn có sẵn Phật, Pháp, Tăng trong tâm; Kinh chép nói: “Tất cả chúng sanh đều có Phật tánh…”. Phật tánh chính là trí giác sáng suốt vốn có của mỗi người, mặc dù bị phiền não che lấp như mây mù che mặt hay bụi bẩn dày đặc trên gương. Quy y Phật là phá tan phiền não để trí giác hiện ra, như vạch mây che để lộ trăng sáng, lau sạch bụi bẩn để cho mặt gương trở nên sáng bóng.

Dù vật chất thay đổi không ngừng, mọi vật vẫn chung một bản chất. Giống như vàng, dù có nhiều hình thức khác nhau nhưng đều là vàng, có giá trị bình đẳng nếu được cân đo. Bản chất ấy gọi là pháp tánh. Người tìm về sự an tịnh của tâm hồn, khế cố pháp tánh, đó chính là quy y Pháp.

Bản tâm mỗi người vốn thanh tịnh, nhưng vì sóng gió của vọng thức nên bị ô nhiễm. Như nước vốn trong, nhưng do sóng cuốn nên trở nên ngầu đục. Chính vì thế, người ta cần quy y Tăng để hướng dẫn tâm trở lại sự thanh tịnh.

Tóm lại, Lý quy y Phật là phát huy trí giác vốn có, Lý quy y Pháp là nhận ra chân bản của các pháp, Lý quy y Tăng là dứt bỏ vọng thức để tâm được thuần khiết.

Giáo lý của Phật luôn giữ sự trung đạo và viên dung. Người quy y Tam Bảo không chỉ ỷ lại nơi Phật, Pháp, Tăng bên ngoài mà còn phải trực nhận những phẩm chất ấy trong mỗi con người. Đồng thời, cũng không tự cao những phẩm giá ấy mà luôn kính trọng và tôn sùng chúng. Sự viên dung của cả hai khía cạnh này mới tạo nên chân chánh quy y. Tuy nhiên, Lý chỉ thể hiện sau Sự, như cách mà học trò cần nhờ sự chỉ dạy của thầy mới có thể hiểu được tri thức đã có sẵn.

NGHI THỨC QUY Y

Sau khi hiểu được Sự và Lý của quy y, người ta sẽ tìm đến nghi thức quy y. Quy y là lễ quan trọng trên đường tu, là khởi đầu của con đường giải thoát. Trước khi quy y, vị phát tâm cần y phục, chỉnh tề, sắm khay lễ và thỉnh chư Tăng về, đảnh lễ, thưa bạch cầu xin lòng từ bi để truyền trao quy giới. Đừng nhầm tưởng quy y là cách để thu hút thật nhiều đệ tử, mà nó là lời cam kết của tâm hồn.

Trong cuộc đời ô nhiễm này, ai có thể tự cho mình hoàn toàn trong sạch? Trước khi được thọ lãnh quy giới, mỗi người cần sám hối ba lần cho ba nghiệp của mình để được thanh tịnh. Ngày quy y đánh dấu khởi đầu hành trình giải thoát, như bộ hành leo núi, trước hết phải loại bỏ những gánh nặng vô ích rồi mới tiến đến đỉnh cao. Người quy y cũng vậy, trước tiên phải gạn bỏ tội lỗi tích tụ từ vô số kiếp, mới có thể thấu nhận pháp thiêng liêng của Phật ban và tiến tới chỗ giải thoát.

Đến phút quy y, người xin quy y phải quỳ thẳng theo lời chỉ dẫn của chư Tăng, phát nguyện:

Đệ tử xin suốt đời quy y Phật.

Đệ tử xin suốt đời quy y Pháp.

Đệ tử xin suốt đời quy y Tăng.

Ba phen phát nguyện rõ ràng trước Tam Bảo, như vậy đã thành lập Tam Quy. Người thật tâm quy y Tam Bảo là đã gieo mầm giải thoát, quyết tâm thoát khỏi ba đường ác: Địa ngục, Ngạ quỉ, Súc sanh. Vì vậy, ngay sau đó người quy y tiếp tục:

Đệ tử quy y Phật rồi, khỏi đọa địa ngục.

Đệ tử quy y Pháp rồi, khỏi đọa ngạ quỉ.

Đệ tử quy y Tăng rồi, khỏi đọa súc sanh.

Thế là trọn vẹn Tam Quy và Tam Kiết. Để bảo tồn lý tưởng cao cả của mình và giữ vững đức tin trên đường giải thoát, người quy y tự nguyện:

Đệ tử quy y Phật, nguyện trọn đời không quy y thiên, thần, quỉ, vật.

Đệ tử quy y Pháp, nguyện trọn đời không quy y ngoại đạo, tà giáo.

Đệ tử quy y Tăng, nguyện trọn đời không quy y tổn hữu, ác đảng.

Tại sao phải nguyện như vậy? Không phải vì chủ quan, mà đó là sức mạnh quyết tiến. Trước đó, chỉ có Tam Bảo thật sự có thể gánh vác cả thân mạng, đưa ta đến bờ giải thoát. Giống như hành trình từ Sài Gòn đi Huế, nếu cứ đi theo mọi con đường phụ, thì khó mà đến được đích. Người quy y đã chọn con đường duy nhất. Người đó, dù gặp đường nào, cũng chỉ hướng về Tam Bảo.

LỢI ÍCH QUY Y TAM BẢO

Người mới lạc đường mới nhận ra cái khổ, và khi được chỉ lối thì cảm nhận được niềm vui của sự định hướng. Nhận thức được nỗi đau của kiếp người, ta càng trân trọng Tam Bảo – con đường thẳng tắp dẫn đến thành trì an lạc. Dù kết quả cuối cùng tùy thuộc vào niềm tin và khả năng mỗi người, nhưng người hướng về Tam Bảo sẽ không bao giờ lạc lõng giữa dòng đời.

Quy y Tam Bảo không chỉ đem lại sự an ổn cho tâm hồn hiện tại, mà còn mở ra tương lai rực rỡ. Ai có thể giẫm lên con đường từ Sài Gòn đến Sài Gòn hay từ Huế đến Huế khi đã chọn một lối duy nhất? Hướng về Tam Bảo là bước trên con đường giác ngộ, giải thoát và thanh tịnh.

QUYẾT NGHỊ

Có người tự mãn rằng: “Giá trị của tôi như vậy mà đi cầu xin quy y thì thật hèn hạ.” Hay người bảo: “Tôi sống đủ hiền lành rồi, không cần quy y thêm.” Nhưng họ không nhận ra tầm quan trọng của Quy y. Dù hẹn gặp ông cả ở cuối làng nhưng nếu bỗng mưa gió hay khách đến, thì lời hứa khó giữ được. Vì vậy, lời hứa có giá trị lớn khi có nhiều người chứng kiến. Trong quy y, mỗi người tự hứa ba lần trước Tam Bảo để không bao giờ quên hay sai lầm, nếu lỡ phạm phải thì phải hối hận sâu sắc. Lời hứa ấy cắm sâu vào tâm thức, nhắc thức con người trở lại con đường đạo.

KẾT LUẬN

Tóm lại, quy y Tam Bảo là gởi trọn đời mình nơi Phật, Pháp, Tăng. Không chỉ đơn thuần dựa vào Tam Bảo bên ngoài, mà còn khơi dậy Tam Bảo vốn có trong tâm. Phát nguyện quy y là đủ điều kiện để trở thành Phật tử chân chánh, nhưng nếu không theo gương của Phật, không rèn luyện tâm hồn theo giáo pháp và không vâng lời chư Tăng, thì vẫn còn thiếu sót lớn. Chính vì vậy, sau khi quy y, người tu cần sống đúng theo lối của Tam Bảo để sớm gặt hái được quả đạt nguyện.

Các đạo quả tốt đẹp, từ vị Hiền Thánh, Thanh Văn, Duyên Giác, Bồ Tát cho đến Phật quả cao tột, đều khởi nguồn từ quy y. Qui Y là mầm giống của con sông thiện, nền tảng cho ngôi nhà đạo pháp. Vì thế, người tu theo Phật phải bắt đầu bằng Quy y Tam Bảo.